Tijd voor troost....

Er valt een geadresseerde brief op de deurmat van begrafenisondernemer van der Spek. Op zich geen dagelijkse post. Het is een uitnodiging voor een herdenkingsavond in de Grote of Sint-Laurenskerk in Rotterdam. M'n oog valt gelijk op gastspreker Marinus van den Berg. Die man heb ik eerder gehoord en is in m’n geheugen blijven hangen. De man heeft ferme lippen waar je gretig aan gaat hangen als hij gaat vertellen.

Samen met één van m’n zussen ben ik vertrokken naar Rotterdam. Het navigatieonderdeel in mijn brein is volledig afwezig, dat van m’n zus is er nog wel enigszins, maar ook niet in overvloed. Zelfs de navigatie in de auto begreep ons niet meer maar uiteindelijk zijn we bij een parkeergarage in de buurt van de kerk gearriveerd. Bij het aanrijden hadden we de kerk al gezien, maar nu bij het uit de garage lopen was ie weg! Gelukkig zit er op een beetje smart Phone tegenwoordig ook een navigatie-app. Deze aangezet en al lopende met dat ding voor onze neus vonden we de kerk. We waren ruim op tijd en stonden nog even buiten waar de nodige taxi’s aan kwamen rijden. Sfeervol stonden de kaarsen aan bij binnenkomst van de kerk. We hadden tijd zat dus eerst wat rondgekeken in die prachtige kerk. Ook daar is het digitale tijdperk niet voorbij gegaan. Zoals je vroeger een waxinelichtje of kaarsje aan kon steken na het betalen van de vijftig cent, zo gaat er nu na de inworp van zo’n goudkleurig muntje een elektrisch kaarsje flikkeren. Ik moet toegeven dat ik dat niet echt een geweldig idee vind, maar wanneer je zo het geheel zag was het toch ook wel weer sfeervol.

Er hing zo’n echte oude muffe kerklucht binnen. Dat zorgde er samen met de entourage voor dat het een sfeervol geheel was. Terwijl we bij een tafeltje stonden en ons kopje koffie en thee leeg hadden kwam er een oudere vrouw bij ons staan. Ze was alleen. Na een goedenavond wenste ik haar een fijne avond. Ze reageerde met de woorden….nou fijn? Dat zal niet meevallen…zei ze en keek wat bedrukt. Omdat er geen tijd meer was voor een praatje bleef het hierbij maar raakte het ons wel.

Toen alle zevenhonderd aanwezigen zich op een stoel genesteld hadden begon het programma met mooie klanken uit de vleugel en uit de gouden keeltjes van een sfeervol uitvaartkoor. Zoals vroeger Mieke Telkamp zingend de vraag stelde waarheen waarvoor, kun je nu alles voorbij laten komen tijdens een uitvaart, zo ook een uitvaartkoor. Naast muzikale klanken waren er twee sprekers. Het ging vooral over troost. Hoe troost je iemand. Een draaiboek om te rouwen is er niet….gelukkig niet. Je moet er niet aan denken dat er een handleiding is waarin staat dat je na een bepaalde tijd weer ‘gewoon’ verder moet met waar je voor het verlies mee bezig was. Elk mens heeft andere behoefte en manieren om te rouwen. Ook wordt er vaak door anderen aan de rouwende gevraagd of ze het al een plekje hebben gegeven. Ehhhh waar dan? Welk plekje stop je zoiets als verdriet? Het is goed bedoeld maar het bied geen troost en kan soms zelfs pijn doen. Soms is het gewoon beter om niets te zeggen. Alleen even een hand op iemands schouder leggen of zeggen ‘ik weet even niet wat ik moet zeggen’ is beter en voelt als meer betrokken. Vaak wordt ook gedacht dat rouwen een jaar en een dag duurt en dat het dan zo'n beetje over is. Dan heb je alle dagen een keer meegemaakt en moet het maar klaar zijn….zo werkt het dus niet. Je kunt zelfs na jaren ineens overspoeld worden door het verdriet of gemis. Bijvoorbeeld als je een kindje krijgt en het niet meer kunt laten zien aan je vader of moeder. Of als de oud klasgenootjes van jouw kind, die er niet meer is, wél hun diploma halen. Of wat te denken als je kind gaat trouwen en je op die dag je partner zo mist. En zo zijn er nog wel meer voorbeelden te bedenken.

Terwijl de dienst gaande was keek ik omhoog in de glimmende ronde bolling aan de onderkant van een van de kroonluchters. In een oogopslag zag ik zo’n beetje alle aanwezigen zitten. Zevenhonderd mensen met allemaal een eigen verhaal, een eigen verlies. M’n zus en ik zaten daar naar aanleiding van het overlijden van onze moeder afgelopen jaar. M’n zus had ook zeker haar zwager in gedachten die nog zo jong was maar het leven niet meer aankon. Achter me zat een man die na 8 jaar geleden zijn vrouw verloren te hebben nog steeds elke dag een kaarsje bij haar foto brand. Naast hem zijn nieuwe partner die anderhalf jaar geleden haar man verloor tijdens een operatie die zijn leven had moeten redden. Dat zijn nog maar vier verhalen. En zo zaten er dus zevenhonderd mensen. Geen verhaal, beleving of verwerking zal hetzelfde zijn. Na afloop met een glaasje aan zo’n zelfde tafeltje als voor de dienst trof ik dezelfde vrouw weer. Het was zo’n vrouw die je even aan moest raken. Ik denk dat ze rond de tachtig was en van die fluweelzachte appelwangetjes en natte kraaloogjes had. Met m’n hand op haar schouder vroeg ik haar “en?” Ze zei “het was moeilijk maar je had gelijk…het was fijn"! Dapper liep ze alleen door de mensenmassa met een glaasje in haar hand.

Bij de uitgang kwamen we haar weer tegen. Gelijk stak ze haar arm in de mijne en liep een stukje mee. Ze vertelde dat haar man een jaar geleden overleden was, dat het zo moeilijk was maar dat ze op de goede weg was. Ze nam afscheid van ons met de woorden, tot volgend jaar misschien…als ik dan nog leef!  Met de glossy die we meegekregen hadden kreeg ik een tik op m’n kont van haar. Wat een leuk mens, die redt het wel….Of zouden ook hier de woorden van Marinus van den Berg aan de orde zijn. Verdrietige mensen kunnen en mogen ook lachen...dat wil niet zeggen dat hun verdriet weg is, maar het geeft ze wel kracht om het te kunnen dragen.